Czy wzmożone kontrole trzeźwości są legalne?

W ciągu ostatnich dwóch lat liczba patroli policyjnych, kontrolujących trzeźwość kierowców gwałtownie wzrosła. Do końca września br., policjanci sprawdzili trzeźwość 13 286 759 kierowców. Działania policji budzą jednak wątpliwości zarówno Rzecznika Praw  Obywatelskich jak i samych kierowców.

Jeszcze dwa lata temu patrole policyjne użyły 8,7 miliona alkomatów, podczas, gdy w roku ubiegłym już 15,4 miliona. Badania wykazały, że o ile w 2013 roku średnio co 90 kontrola kończyła się wykryciem pijanego kierowcy, to rok później pijany był już tylko co 150 przebadany. Niestety wzmożone kontrole pomimo, iż przekładają się na obniżenie liczby nietrzeźwych za kierowcą, wzbudzają wiele kontrowersji. Do RPO wpływa bowiem coraz więcej skarg na działania policji.

Czy policja ma prawo przeprowadzać kontrole trzeźwości?

Zgodnie z art. 129 ust. 2 pkt 3 tej pierwszej policja ma prawo „żądania poddania się przez kierującego pojazdem (…) badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu”. Jednak 19 stycznia 2013 r. wprowadzono do kodeksu drogowego art. 129i, który reguluje sposób przeprowadzenia badań na zawartość alkoholu w organizmie. Ustęp czwarty tego artykułu stanowi, że warunki oraz sposób przeprowadzania tych badań określa ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2007 r. nr 70, poz. 473 ze zm.). Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar widzi w tym zapisie spory kłopot ponieważ ustawa ta przewiduje przeprowadzanie badań na zawartość alkoholu w organizmie w dwóch przypadkach:

1. Zgodnie z art. 40¹ 1 i 2 – przed przyjęciem do izby wytrzeźwień,
2. W myśl art. 47 – w razie podejrzenia, że przestępstwo zostało popełnione po spożyciu alkoholu. To na podstawie tych przepisów zostały wydane odpowiednie rozporządzenia, regulujące szczegółowo warunki i sposób przeprowadzania badań na zawartość alkoholu w organizmie.

Jak więc powyższy zapis w prawie ma się do działań policji?

Po wejściu w życie art. 129i kodeksu drogowego – który stanowi, że te kontrole powinny być przeprowadzane w oparciu o rozporządzenia wydane na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu alkoholizmowi – policja utraciła możliwość stosowania procedur z zarządzenia 496. Jednak z braku innych przepisów robi to nadal. Według RPO rodzi to wątpliwości.

A to, zdaniem dr. Adama Bodnara, rodzi dwie zasadnicze wątpliwości:

1. W jaki sposób funkcjonariusze policji powinni prowadzić prewencyjne badanie trzeźwości na podstawie art. 129 ust. 2 pkt 3 kodeksu drogowego i jak mają je dokumentować, oraz;
2. Czy wobec braku wyraźnej regulacji są w ogóle uprawnieni do wykonywania takich badań.

Bodnar podkreśla jednak: „badania prewencyjne osób prowadzących pojazdy są ważnym elementem mającym na celu ograniczanie niebezpiecznego zjawiska, jakim jest prowadzenie pojazdów w stanie po użyciu alkoholu lub nietrzeźwości. Konieczne jest, aby przepisy pozwalające na daleko idącą ingerencję w sferę praw i wolności obywatelskich w sposób dostatecznie precyzyjny określały obowiązki obywateli i uprawnienia funkcjonariuszy w tym zakresie”.

Źródło: www.prawo.gazetaprawna.pl